Overregulering in de EU: een bedreiging voor de concurrentiekracht

De compliance economie

Tijdens de eerste Commissie-Von der Leyen (2019-2024) werden ongeveer 13.000 wetten aangenomen door de EU – een gemiddelde van tien per dag. Deze regelzucht legt een zware last op Europese bedrijven en tast hun concurrentiepositie aan.

De impact van regelgeving en compliance
Elk van deze wetten moet niet alleen gekend, maar ook nageleefd worden. Die naleving – internationaal bekend als compliance – vereist bovendien uitgebreide rapportage. Soms lijkt rapporteren zelfs belangrijker dan handelen. Dit geldt in het bijzonder voor de strikte ESG-regelgeving.

De CSRD-richtlijn: een complexe verplichting
De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) verplicht bedrijven om te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties via gestandaardiseerde criteria. Grote ondernemingen moeten de Europese Sustainability Reporting Standards implementeren, waarbij ze ESG-gerelateerde kwesties (milieu, sociale en governance-aspecten) gedetailleerd in kaart brengen.

Deze standaarden vereisen rapportering over 1.052 datapunten, waarvan 783 verplicht zijn. Meer dan 42.000 bedrijven binnen de EU moeten hieraan voldoen. Aangezien grote ondernemingen afhankelijk zijn van data van hun leveranciers, worden ook veel kmo’s indirect meegezogen in de administratieve last.

Een war for talent in ESG-rapportage
Om al deze gegevens te verzamelen en correct te rapporteren, zijn gespecialiseerde professionals nodig. Bedrijven kampen echter met een tekort aan bekwame ESG-experts en data-analisten. Volgens KPMG slaagt slechts 29% van de bedrijven erin om voldoende data te verzamelen en te voldoen aan de rapporteringsvereisten. Dit heeft geleid tot een explosie van ESG-consultants, zowel bonafide als opportunistische spelers.

Torenhoge kosten voor bedrijven
Verschillende studies tonen aan dat de CSRD-richtlijn aanzienlijke compliancekosten met zich meebrengt:

Het Draghi-rapport schat dat beursgenoteerde ondernemingen tot 1 miljoen euro kunnen kwijt zijn aan naleving.
De Europese ondernemersorganisatie CEA-PME schat de initiële nalevingskosten voor een Franse midcap op meer dan 800.000 euro over twee jaar.
Voor MKB bedrijven liggen de minimale kosten op 10.000 euro, terwijl een studie van de Deense overheid een jaarlijkse nalevingskost van 300.000 tot 365.000 euro per bedrijf berekent.
Volgens de Europese Investeringsbank bedragen de nalevingskosten voor midcaps maar liefst 12,5% van hun totale investeringsvolume.

Voor de Europese chemische industrie, die al worstelt met overcapaciteit, blijkt uit het Draghi-rapport dat de nalevingskosten voor het MKB bijna verdubbeld zijn in tien jaar tijd: van 332.500 euro in 2014 naar 577.000 euro in 2023.

Hoewel exacte cijfers variëren, is duidelijk dat de kosten enorm zijn en een zware last vormen voor Europese bedrijven.

Is ESG-rapportage effectief of enkel window dressing?
De vraag blijft of deze rapporteringsverplichtingen daadwerkelijk bijdragen aan duurzaamheid, of eerder een greenwashing-machine in de hand werken. Bedrijven zullen zelden rapporteren dat ze onvoldoende doen op het vlak van milieu of gelijke rechten, wat kan leiden tot verfraaide of zelfs verzonnen data.

Daarnaast is het twijfelachtig of ESG-scoremodellen de realiteit accuraat weerspiegelen. Volkswagen had bijvoorbeeld een uitstekende ESG-score net vóór het Dieselgate-schandaal uitbrak.

ESG is slechts het topje van de reglementaire ijsberg
ESG-regelgeving is slechts één aspect van de bredere overregulering in de EU. Volgens een academische studie (Pellegrino, 2023) kost de Europese regelgeving tot 0,8% van het BBP – een aanzienlijk bedrag, zeker gezien de verwachte groeicijfers in Europa slechts 1% per jaar bedragen.

Het IMF (Outlook 2024) berekende dat de verscheidenheid aan nationale regels binnen de EU zorgt voor een extra kostenlast van 44% op intracommunautaire handel, terwijl die last binnen de VS slechts 13% bedraagt.

De Spaanse econoom Luis Garicano waarschuwt voor een compliance-economie: hoe meer regelgeving er komt, hoe groter de prikkel wordt om nóg meer compliance te eisen. Dit sluit aan bij Max Webers theorie over de inflatie van bureaucratie.

Een veelgehoord gezegde vat het samen:
👉 Europa reguleert, Amerika innoveert, China imiteert.

Als deze overregulering niet wordt aangepakt, riskeren we een Europa dat gedeïndustrialiseerd en economisch verzwakt achterblijft. Het is hoog tijd voor een vereenvoudigingsrevolutie.

Bron: FD Magazine